Chủ đề thủ tục pháp lý đăng ký thành lập hộ kinh doanh sẽ đề cập đến các vấn đề cơ bản như: Hộ kinh doanh là gì, đặc điểm cơ bản của hộ kinh doanh, một số điều kiện cần khi đăng kí hộ kinh doanh, mã số kinh doanh của hộ kinh doanh, thủ tục pháp lý đăng kí hộ kinh doanh.
1. Hộ kinh doanh là gì? Đặc điểm cơ bản của hộ kinh doanh
Hộ kinh doanh theo Điều 79 Nghị định 01/2021/NĐ-CP ngày 04/01/2021 của Chính phủ về đăng ký doanh nghiệp được quy định như sau:
“1. Hộ kinh doanh do một cá nhân hoặc các thành viên hộ gia đình đăng ký thành lập và chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình đối với hoạt động kinh doanh của hộ. Trường hợp các thành viên hộ gia đình đăng ký hộ kinh doanh thì ủy quyền cho một thành viên làm đại diện hộ kinh doanh. Cá nhân đăng ký hộ kinh doanh, người được các thành viên hộ gia đình ủy quyền làm đại diện hộ kinh doanh là chủ hộ kinh doanh.”
Bên cạnh đó, một số loại hình sản xuất khác cũng được xếp vào hộ kinh doanh, tuy nhiên không yêu cầu phải thực hiện việc đăng ký kinh doanh tại cơ quan nhà nước, cụ thể theo Khoản 2 Điều 79 Nghị định 01/2021/NĐ-CP:
2. Hộ gia đình sản xuất nông, lâm, ngư nghiệp, làm muối và những người bán hàng rong, quà vặt, buôn chuyến, kinh doanh lưu động, kinh doanh thời vụ, làm dịch vụ có thu nhập thấp không phải đăng ký hộ kinh doanh, trừ trường hợp kinh doanh các ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện. Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương quy định mức thu nhập thấp áp dụng trên phạm vi địa phương.”
Như vậy, có thể hiểu đây là một loại hình đơn giản trong các loại hình kinh tế hiện nay, với các đặc điểm khác so với các loại hình doanh nghiệp theo Luật Doanh nghiệp hiện hành như sau:
- Hộ kinh doanh không có tư cách pháp nhân như đa phần các loại hình doanh nghiệp khác như Công ty Hợp Danh, Công Ty Trách Nhiệm Hữu Hạn hay Công ty Cổ phần;
- Hộ kinh doanh thuộc sở hữu của một cá nhân là công dân Việt Nam hoặc các thành viên hộ gia đình đăng ký thành lập và chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình đối với hoạt động kinh doanh của hộ. Đối với nhà kinh doanh do một cá nhân làm chủ thì cá nhân đó có toàn quyền quyết định đối với mọi hoạt động kinh doanh của nhà đó.
- Hộ kinh doanh được phép kinh doanh tại nhiều địa điểm nhưng phải đăng ký một địa điểm làm trụ sở chính;
- Hộ kinh doanh không được quyền mở thêm các chi nhánh hay văn phòng đại diện.
Trên đây là một số đặc điểm về hộ kinh doanh mà bất cứ chủ hộ kinh doanh khi đăng ký hộ kinh doanh cần lưu ý. Trong phần tiếp theo chúng ta sẽ tìm hiểu về một số điều kiện cần khi thành lập hộ kinh doanh khi tiến hành đăng ký hộ kinh doanh.
2. Một số điều kiện cần khi thành lập hộ kinh doanh
Hộ kinh doanh do một cá nhân hoặc các thành viên hộ gia đình đăng ký thành lập. Cá nhân đăng ký hộ kinh doanh, người được các thành viên hộ gia đình ủy quyền làm đại diện hộ kinh doanh là chủ hộ kinh doanh.
Để được cấp giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh phải đáp ứng đủ các điều kiện sau đây (quy định tại Khoản 1 Điều 82 Nghị định 01/2021/NĐ-CP):
- Ngành, nghề đăng ký kinh doanh không bị cấm đầu tư kinh doanh;
- Tên của hộ kinh doanh được đặt theo đúng quy định tại Điều 88 Nghị định này;
- Có hồ sơ đăng ký hộ kinh doanh hợp lệ;
- Nộp đủ lệ phí đăng ký hộ kinh doanh theo quy định.
Giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh được cấp trên cơ sở thông tin trong hồ sơ đăng ký hộ kinh doanh do người thành lập hộ kinh doanh tự khai và tự chịu trách nhiệm.
3. Mã số kinh doanh của hộ kinh doanh
Thông tư số 02/2023/TT-BKHĐT của Bộ Kế hoạch và Đầu tư: Sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư 01/2021/TT-BKHĐT ngày 16 tháng 3 năm 2021 của Bộ trưởng bộ kế hoạch và đầu tư hướng dẫn về đăng ký doanh nghiệp mới nhất thì các thủ tục đăng kí hộ kinh doanh sẽ được liên thông giữa các cơ quan đăng kí kinh và và cơ quan thuế kể từ ngày 1/7/2023. Cụ thể, mã số của hộ kinh doanh cũng là mã số thuế của hộ kinh doanh đó. Sau khi đăng ký thì mã số này sẽ từ cơ quan đăng ký thuế chuyển sang phòng đăng ký kinh doanh nơi hộ kinh doanh đăng ký và được ghi trực tiếp lên giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp.
4. Thành phần hồ sơ khi đăng ký hộ kinh doanh
Hồ sơ khi đăng kí hộ kinh doanh theo Khoản 2 Điều 87 Nghị định ngày 04/01/2021 của Chính phủ về đăng ký doanh nghiệp bao gồm:
(1) Giấy đề nghị đăng ký hộ kinh doanh;
(2) Giấy tờ pháp lý của cá nhân đối với chủ hộ kinh doanh, thành viên hộ gia đình đăng ký hộ kinh doanh trong trường hợp các thành viên hộ gia đình đăng ký hộ kinh doanh;
(3) Bản sao biên bản họp thành viên hộ gia đình về việc thành lập hộ kinh doanh trong trường hợp các thành viên hộ gia đình đăng ký hộ kinh doanh;
(4) Bản sao văn bản ủy quyền của thành viên hộ gia đình cho một thành viên làm chủ hộ kinh doanh đối với trường hợp các thành viên hộ gia đình đăng ký hộ kinh doanh.
(5) Các chứng chỉ bằng cấp đối với ngành nghề có điều kiện (sao y công chứng).
5. Thủ tục đăng ký hộ kinh doanh
Địa điểm tiếp nhận hồ sơ: Cơ quan đăng ký kinh doanh cấp huyện nơi đặt trụ sở hộ kinh doanh.
Trình tự đăng ký hộ kinh doanh trong trường hợp nộp trực tiếp:
Bước 1: Khi tiếp nhận hồ sơ, Cơ quan đăng ký kinh doanh cấp huyện cấp giấy biên nhận. Trong thời hạn 03 ngày làm việc kể từ ngày nhận được thông tin hợp lệ.
Bước 2: Cơ quan đăng ký kinh doanh cấp huyện cấp Giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh cho hộ kinh doanh trong thời hạn 03 ngày làm việc kể từ ngày nhận hồ sơ hợp lệ, đủ điều kiện để được cấp Giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh
Trường hợp thông tin không hợp lệ, Cơ quan đăng ký kinh doanh cấp huyện có trách nhiệm thông báo bằng văn bản cho người nộp đơn hoặc người thành lập hộ kinh doanh trong thời hạn 3 ngày làm việc, kể từ ngày nhận được thông tin. Trong thông báo phải nêu rõ lý do và yêu cầu sửa đổi, bổ sung tài liệu (nếu có).
Nếu sau 03 ngày làm việc kể từ ngày nộp hồ sơ đăng ký hộ kinh doanh mà không nhận được Giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh hoặc không nhận được thông báo yêu cầu sửa đổi, bổ sung hồ sơ đăng ký hộ kinh doanh thì người thành lập hộ kinh doanh hoặc hộ kinh doanh có quyền khiếu nại, tố cáo theo quy định của pháp luật về khiếu nại, tố cáo.
Bước 3: Cơ quan đăng ký kinh doanh cấp huyện sẽ gửi danh sách hộ kinh doanh đã đăng ký tháng trước cho cơ quan thuế, Cơ quan đăng ký kinh doanh và Cơ quan quản lý chuyên ngành cùng cấp vào tuần làm việc đầu tiên hàng tháng.
Trình tự đăng ký qua mạng điện tử sử dụng chữ ký số:
Các thông tin trên Giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh có giá trị pháp lý kể từ ngày được cấp Giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh và hộ kinh doanh có quyền hoạt động kinh doanh kể từ ngày được cấp Giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh, trừ trường hợp kinh doanh ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện. Trường hợp hộ kinh doanh đăng ký ngày bắt đầu hoạt động kinh doanh sau ngày được cấp Giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh thì hộ kinh doanh được quyền hoạt động kinh doanh kể từ ngày đăng ký, trừ trường hợp kinh doanh ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện.
Hộ kinh doanh có thể nhận Giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh trực tiếp tại Cơ quan đăng ký kinh doanh cấp huyện hoặc đăng ký và trả phí để nhận qua đường bưu điện.
Hộ kinh doanh có quyền yêu cầu Cơ quan đăng ký kinh doanh cấp huyện cấp bản sao Giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh và nộp phí theo quy định.